Kiedy warto wymienić rozrząd? Czy interwały producenta samochodu to jedyny wyznacznik?

Wymiana rozrządu to jedna z najważniejszych czynności eksploatacyjnych w samochodach z silnikami spalinowymi. Większość producentów pojazdów określa zalecane interwały wymiany rozrządu, jeśli pracuje on na pasku napędowym. Jeśli w napędzie zastosowano łańcuch, często w instrukcji obsługi nie znajdziemy rekomendacji wymiany rozrządu. Motoryzacyjni eksperci radzą, by nie zawsze kierować się instrukcją obsługi samochodu przy planowaniu czynności serwisowych.

Rozrząd w samochodzie, czyli co? Jakie elementy wymieniać?

Układ rozrządu składa się z wielu podzespołów, takich jak wałek rozrządu, przekładnie, krzywki czy zawory. Tylko niektóre fragmenty rozrządu, a konkretnie jego napęd, należy okresowo wymieniać. W potocznym słownictwie warsztatowym przyjęło się jednak sformułowanie „wymiana rozrządu”, które nie jest precyzyjne. Tym, co podlega okresowej wymianie jest pasek napędowy lub łańcuch oraz zestaw kół zębatych. Części te odpowiedzialne są za synchronizację pracy zaworów z ruchem tłoków w silniku pojazdu. Napęd rozrządu kontroluje otwieranie i zamykanie zaworów w odpowiednim momencie.

Ważnym, choć często pomijanym elementem układu rozrządu jest pompa cieczy chłodzącej. Jest ona odpowiedzialna za transport płynu chłodniczego po układzie chłodzenia. Od sprawności pompy zależy zatem wydajność silnika, który powinien pracować w zawsze optymalnych warunkach temperaturowych (nie przegrzewać się ani nie mieć trudności z osiągnięciem temperatury roboczej).

Kiedy wymieniać rozrząd w samochodzie – zalecenia producentów pojazdów

Jak już wspomnieliśmy, producenci zazwyczaj zawierają w instrukcjach obsługi rekomendacje dotyczącą wymiany napędu rozrządu w silnikach swoich pojazdów. Zazwyczaj są to interwały wynoszące od 80 do nawet ponad 200 tys. km, często wskazywane są także interwały czasowe – np. wymiana co 6 czy 10 lat. Warto jednak zwrócić uwagę na formę, w której producenci podają te informacje. Używają przeważnie sformułowań „do”, „nie później niż” czy „maksymalnie do”, co oznacza że wskazane interwały traktować należy jako wartości graniczne. Dlaczego producenci postępują w ten sposób?

Odpowiedź jest prosta. Nie da się sformułować uniwersalnej rekomendacji dotyczącej wymiany układu rozrządu dla każdego auta. Samochody są wykorzystywane w różny sposób, mogą pracować w lżejszych lub trudniejszych warunkach, które wprost przekładają się na żywotność elementów napędu rozrządu oraz pompy wody. Renomowane warsztaty samochodowe, w tym warsztaty sieci Bosch Car Service, takie jak Auto Serwis Paczkowo, zalecają kontrolę i ewentualną wymianę układu rozrządu przed osiągnięciem przebiegu granicznego. W niektórych wypadkach warto skrócić interwał o 20-30%, a niekiedy nawet o połowę.

Skracanie interwału wymiany rozrządu – kiedy warto to zrobić?

Rekomendacją do skrócenia interwału wymiany układu rozrządu może być np. eksploatacja pojazdu głównie w warunkach miejskich (częste zatrzymywanie się, wyłączanie i uruchamianie silnika). Kiedy stoimy w miejskich korkach, przebieg pojazdu zwiększa się w niewielkim stopniu, natomiast silnik (a więc i napęd rozrządu) pracuje przez cały czas.

Interwał wymiany warto skrócić nawet o połowę, jeśli samochód pracuje w warunkach dużego zapylenia – np. jest użytkowany na drogach nieutwardzonych, piaskowych. W takim środowisku pracują często auta terenowe. Pył i piasek są szczególnie niebezpieczne dla elementów pomocniczych układu rozrządu, które mogą zużywać się szybciej niż w standardowych warunkach pracy.

Skrócić interwał wymiany napędu rozrządu powinni także kierowcy, mieszkający w terenie górzystym. Elementy układu rozrządu poddawane są zmiennym obciążeniom, podczas podjeżdżania pod wzniesienia i zjazdów.  

Odpowiednio wcześnie wymianą rozrządu powinni zainteresować się również kierowcy często holujący swoim autem przyczepy, zwłaszcza te o dużej masie (np. kampingowe). Ciągnięcie przyczepy to ponadnormatywne obciążenie silnika, a więc układu rozrządu, które może skutkować przyspieszonym zużywaniem się paska lub łańcucha, jak i elementów współpracujących.

Rozrząd na łańcuchu – czy trzeba go wymieniać?

Rozwiązanie napędu rozrządu, w którym zamiast paska wykorzystuje się łańcuch uchodzi za bardzo trwałe i niezawodne. Z tego powodu wielu producentów aut w ogóle nie zawiera w instrukcjach obsługi modeli z silnikami posiadającymi łańcuchowy napęd rozrządu rekomendacji, dotyczącej wymiany. Niestety w wielu przypadkach nie warto kierować się tym faktem. Praktyka warsztatowa zna dziesiątki modeli silników, w których rozrząd oparty na łańcuchu nie okazał się niezawodny i bezproblemowy. Niekiedy problemy pojawiają się po 200-300 tys. km, ale zdarzają się także modele pojazdów, w których do uszkodzenia (najczęściej rozciągnięcia się) łańcucha lub usterek elementów współpracujących (napinacze, ślizgi), dochodzi już po przejechaniu kilkudziesięciu tys. km.

Wymiana łańcuchowego napędu rozrządu to zazwyczaj czynność dość skomplikowana. W wielu samochodach, w których producenci nie przewidzieli konieczności wymiany łańcucha, napęd umieszczony jest w trudno dostępnym miejscu. Niekiedy, by przeprowadzić procedurę serwisową, należy demontować wiele elementów, np. skrzynię biegów. Wymianę łańcucha rozrządu warto zatem powierzyć doświadczonym mechanikom, pracującym w renomowanych warsztatach.

Pamiętajmy, że awaria napędu rozrządu może skutkować poważnym, nieodwracalnym uszkodzeniem silnika. Stan tego elementu warto zatem kontrolować regularnie, najlepiej przy każdej wizycie w serwisie.